18 februari 2017

Premier Klaver, wen er maar aan



Als er woensdagavond 15 maart laat (of uiterlijk vijf dagen later) een definitieve verkiezingsuitslag ligt, zijn dit de vragen waar het om gaat:

Vijf of zes partijen voor een meerderheidskabinet


In de eerste plaats: hebben de zes partijen VVD, CDA, D66, PvdA, CU en SGP een meerderheid? Zo ja, dan bouwen zij een kabinet, al dan niet in gedoogvorm.

Zo nee, dan is de vraag of de vijf partijen VVD, CDA, D66, PvdA en GroenLinks een meerderheid vormen. Zo ja, dan worden het hele moeizame inhoudelijke onderhandelingen, waarbij VVD en GroenLinks het op vele punten oneens zullen zijn. Als deze vijf partijen geen meerderheid hebben, zal gekeken worden of er een (gedoog-)constructie met de CU mogelijk is.

GroenLinks heeft er belang bij deze fase van de formatie te laten mislukken, wanneer er een meerderheid op links ligt; zonder de VVD, met de SP en eventueel de CU. Als de variant met de SP het eerst onderzocht wordt, gaat het CDA de hakken in het zand zetten: zij regeren liever met de VVD dan met de SP. Klaver moet daarom eerst aantonen dat er geen kabinet met de VVD gevormd kan worden, om zo het CDA de wind uit de zeilen te nemen.

Premierschap


Mocht de VVD zich soepel opstellen en het zespartijenkabinet werkelijkheid worden, kan de bijna driekwartmeerderheid in de ministerraad van niet-VVD'ers, besluiten dat Rutte geen minister-president mag worden: de VVD vormt immers maar een heel klein deel van de coalitie. Pechtold zal zich mogelijk kandidaat stellen voor het premierschap, als D66 de derde partij van het land is geworden.

In de campagne moet Klaver Pechtold daarom de vraag voorleggen, of een kabinet met de VVD per se Rutte als voorzitter van de ministerraad moet hebben. Dat biedt hem de mogelijkheid zelf als derde partij later het premierschap op te eisen. GroenLinks kan het zich veroorloven die eis te stellen, want deze formatiepoging mag immers mislukken, als de variant over links nog tot de mogelijkheden behoort.

Nachtmerriescenario van Jan Roos


Als Klaver erin slaagt GroenLinks groter te maken dan CDA en D66, kan zo het eerste kabinet Klaver tot stand komen: zowel in een variant met de VVD als in een kabinet met de SP, kan hij het Torentje niet mislopen.