Wat flauw van Theo Maassen om een woord uit zijn context te halen.
Wat eraan vooraf ging
Het Algemeen Nederlands Persbureau publiceerde een paar jaar geleden een dramatisch bericht van de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken over het enorme aantal mensen dat in twee etmalen gered had moeten worden op de Middellandse Zee. Hij voegde eraan toe dat er nóg eens honderdduizenden op het punt stonden zich aan de waaghalzerij van een oversteek bloot te stellen.
De geëngageerde journalist Annabel Nanninga vond in dit nieuws inspiratie om de noodklok te luiden in een column: zo kan het niet langer, mensen!
Dat leverde een fraaie compositie op waarin de na rokjesdag (heeft er al een feminist geprotesteerd tegen het rolbevestigende wegzetten van vrouwen als rokkendraagsters?) op gang gekomen vluchtelingenstroom werd vergeleken met natuurverschijnselen die we kennen van het voorjaar.
Om haar column niet helemaal zurig en somber te laten worden (het IS nogal een heavy onderwerp), heeft Annabel die beschrijving van het drama verluchtigd met een paar kwinkslagen.
Een probleem voor een tekstschrijver is, dat hij of zij dient te vermijden hetzelfde woord vlak na elkaar twee keer te gebruiken. Annabel had er zelfs drie te pakken! Het stukje ging nou eenmaal over bootvluchtelingen. De Trials of Life-achtige passage bood haar de gelegenheid één bootvluchteling kwijt te raken, door hem te vervangen door 'dobberneger'.
Dat was een buitengewoon charmante vondst. Menig bootje dobbert stuurloos rond omdat de touroperator zich onvoldoende om de zeewaardigheid van het vaartuig bekommerd heeft. Het woord 'dobberneger' heeft iets aandoenlijks, je associeert het met dobbereendjes. Iets wat lief, zacht, kwetsbaar en hulpeloos is en wat je wilt beschermen. Vooral vrouwen zijn er goed in het aangrijpende van zo'n tafereel tot zich door te laten dringen. Maar je kunt uit de kluiten gewassen kerels van twintig jaar moeilijk aanduiden als badeendjes, dus nam de columnist het Latijnse woord voor zwart vrijwel letterlijk over.
Dan komt Theo
Hij struikelt over het woord 'neger', niet zo lang geleden nog gebruikt door de zelden van racisme beschuldigde dr. Martin Luther King jr. De heer Maassen vindt dit geen tijd voor grappen. Columnisten dienen serieus om te gaan met de nood van de zwarte medemens: politieke correctheid dient altijd zwaarder te wegen dan creatieve gekheid.
Misschien dat we daarin een medeoorzaak moeten zoeken voor de teloorgang van het Nederlandse cabaret. Een paar decennia geleden schiepen deze kleinkunstenaars er een eer en behagen in ALLES te zeggen. Het kon niet kwetsend genoeg zijn. Humor is nou eenmaal niet politiek correct, een wetmatigheid die het moderne cabaret voor grote problemen plaatst. De niet van moed overlopende fatsoensrakkers van de huidige tijd werpen zich liever op de bestrijding van microaggressions, de echte gekte die van de Amerikaanse universiteiten is overgewaaid en nu ook al een provinciehoofdstad bereikt heeft.
Nou klinkt 'provinciehoofdstad' een beetje neerbuigend: een Amsterdammer die zo nodig even uit de hoogte moet doen naar een best aardig stadje (al werd Eindhoven door de directie van Philips wel verruild voor een omgeving die wat meer tot de verbeelding spreekt), maar dat is het punt: insults lie in the ear of the beholder.
Het bezwaar van Theo is dat uit 'dobberneger' een superioriteit spreekt. Nou zíjn we in Europa ook ontzettend superieur, als je het uitdrukt in bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking. Dat is nou net de reden dat zoveel Afrikanen zich door mensensmokkelaars in de boot laten nemen.
Dan haalt Theo er nog een knuppel bij, wat in dit verband ongelukkig gekozen is. Daarmee slaan doet denken aan onschuldige, weerloze witte zeehondjes die doodgeknuppeld worden en niet aan iemand die nou juist aan de bel trekt vanwege het inferieure lot van drijvende deplorables.
Maar zou Theo de column van Annabel überhaupt wel gelezen hebben? Dat zal toch wel als je de Volkskrant erover schrijft? Wanneer je na drie jaar met een commentaar komt (nadat iedereen al geweest is), heb je er in elk geval goed over na kunnen denken. En dan moet je erkennen dat de kwalificatie 'superieur' met geen mogelijkheid uit de context te halen valt.
In Eindhoven wordt het misschien zo beleefd, omdat de superioriteit van de Randstad ze inmiddels de neus uitkomt en dan heb je voor je het weet een Calimero-effect te pakken. Maar het is wel geniepig, om mensen immorele eigenschappen toe te dichten, omdat je het verleerd hebt een vakkundig geplaatste grap op waarde te schatten.
