De kern van het conflict in het Midden-Oosten

Vier jaar geleden publiceerde ik een roman over de Joodse geschiedenis. Het was me opgevallen hoe beperkt de informatie was – en nog steeds is – die de media over dat onderwerp verstrekken aan het publiek. En ook hoe weinig historische kennis van en inzicht in het conflict in het Midden-Oosten er bestaat bij politici, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de wereldvreemde brief die president Bush in 2004 schreef aan de Israëlische premier Sharon over de toekomst van Gaza. Het woord 'visie' kwam daar vijf keer in voor, een analyse van de achtergronden en van de drijfveren van betrokken partijen ontbrak vrijwel geheel. Hij gaf blijk van opgewekt idealisme dat geen recht deed aan de geschiedenis.

EW Magazine tekende vorige maand op dat Geert Wilders als jongeman tot het inzicht was gekomen dat de haat van Arabieren tegen Joden voortkwam uit de islam; een van de redenen waarom hij die religie nu zo fel bestrijdt. Als men verder teruggaat in het verleden, doemt echter een ander beeld op.

In het Spanje van de Middeleeuwen leefde een grote Joodse gemeenschap eeuwenlang onder een islamitisch bewind dat hen weinig in de weg legde. Het was een grotendeels vredige periode waarin grote voorspoed kon worden gerealiseerd en de Joodse cultuur bloeide. De voor Joden onaangename teksten in de koran stonden er toen ook al in, maar speelden geen rol in het leven van alle dag.

Die gunstige omstandigheden verdwenen toen de moslims in de vijftiende eeuw verdreven waren van het Iberisch schiereiland en christenen het er voor het zeggen hadden gekregen. De katholieken maakten zich schuldig aan een systematische vervolging van Joodse burgers, die hier vaak nog aan probeerden te ontsnappen door over te stappen op het christelijke geloof. Maar dat weerhield de kerk er niet van de Inquisitie op hen af te sturen. Vele bloedbaden werden er aangericht en er ontstond een grote vluchtelingenstroom richting de Nederlanden, waar Antwerpen en later Amsterdam economisch van profiteerden; dankzij de vele handelscontacten waar de nieuwe inwoners over beschikten.

Hoe anders zit het conflict tussen Joden en Arabieren in elkaar, bijna duizend jaar later in het Midden-Oosten. In afwijking van de christenen, die Joden om godsdienstige redenen vervolgden, hadden de moslims een heel ander motief voor hun aanslagen en protesten in de jaren 30: de beslissing van de internationale gemeenschap na de Eerste Wereldoorlog om de stichting van een Nationaal Tehuis voor het Joodse volk toe te staan in het grotendeels onbewoonde en verwaarloosde Palestina – het aantal inwoners bedroeg nog geen tiende van wat het nu is – was voor Arabische leiders politiek onaanvaardbaar. Als de eveneens dunbevolkte staat Wyoming aangewezen zou zijn voor de vestiging van een Joodse staat, zouden moslims daar geen probleem mee hebben gehad. Niet religie is de oorzaak van de onenigheid, maar land: het is een geografisch probleem.

Palestina werd (en wordt) als Arabisch territorium gezien; al woonde er haast niemand en was het gebied economisch niet van belang. Met name ten tijde van president Gamel Abdel Nasser van Egypte vierde het Arabische nationalisme hoogtij, en werd de bevrijding van het land uit Joodse handen in de jaren 60 het doel van de terreurorganisatie PLO van Yasser Arafat.

Palestina is de naam van een streek, zoals bij ons de Veluwe. Het staatkundige land Palestina en het Palestijnse volk hebben nooit bestaan, er zijn enkel Joodse en Arabische Palestijnen; in ons land werden in de jaren 30 met de naam ‘Palestijnen’ Joden bedoeld.

Voor het conflict in het Midden-Oosten is er geen oplossing mogelijk in de vorm van een Joodse staat en een Palestijnse staat, zoals het Westen na 1945 tevergeefs probeert te realiseren: beide partijen maken namelijk aanspraak op hetzelfde grondgebied. Geen enkele verdeling daarvan zal de bron van de haat en dus van het geweld wegnemen.

De Volkenbond had het probleem in 1922 al opgelost, door Palestina ten oosten van de Jordaan toe te wijzen aan de Arabieren, en het land ten westen ervan aan de Joden. De Britten, die Palestina tijdelijk bestuurden, hebben verzuimd deze beslissing van de internationale gemeenschap uit te voeren en kozen in plaats daarvan voor het behartigen van de Arabische nationalistische belangen aan de verkeerde kant van de grensrivier. Daar zijn alle huidige problemen in Israël uit voortgevloeid.

Verkiezingsprogramma BBB

 

Caroline van der Plas heeft de politieke arena verrijkt met een fris, conservatief geluid, waarbij ze tot nu toe weinig controversiële standpunten innam. 

Maar spannend wordt het bij (centrum)rechtse partijen zodra het over sociale zekerheid gaat: behoudende politici hebben weinig affiniteit met armoedebestrijding en maken er dan ook al tientallen jaren een potje van: Nederland kende na het kabinet Den Uyl geen armoede en woningnood meer, een luxe die we ons nu niet meer voor kunnen stellen.

Vrijdag verscheen het verkiezingsprogramma van de BoerBurgerBeweging op hun website, en dat was schrikken: alsof het de achterkant van een bierviltje betrof haalde Van der Plas achteloos een streep door de toeslagen die we in Nederland kennen. Dat is nogal draconisch en simplistisch.

Sinds het schandaal in de kinderopvangtoeslagen stort rechts Nederland zich op de sloop van het toeslagenstelsel: 'In the midst of every crisis, lies great opportunity,' wist Einstein al. Maar dat is in dit geval ten onrechte, omdat er grote verschillen in geschiedenis, werking en doelstelling van de diverse toeslagen bestaan. 

Bij de door Omtzigt en Leijten blootgelegde misstanden was er sprake van een afwijkende systematiek voor toekenning en controle van de uitkeringen, en was het sanctiebeleid arbitrair en onrechtmatig.

Bovendien ging het hier slechts om één op de acht toeslagen die overgemaakt worden door de overheid, en is het niet terecht om de anderhalf miljoen ontvangers van huurtoeslag de dupe te laten worden van deze door kabinetten Rutte veroorzaakte crisis. 

De huursubsidie, zoals hij vroeger genoemd werd, functioneert al tientallen jaren naar tevredenheid en is onmisbaar voor mensen met lage inkomens: hij financiert vaak de helft van hun huur. Door de nauwkeurige toewijzingscriteria komt de hulp bovendien daar terecht waar hij nodig is: armoede is een huurdersprobleem.

Afschaffing van toeslagen kan een koopkrachtverlies van 30% opleveren. Dat zou volgens BBB opgevangen moeten worden met maatregelen in de fiscale sfeer. De partij pleitte er aanvankelijk voor de eerste €20.000 aan inkomsten belasting- en premievrij te maken. Maar mensen met een laag inkomen betalen die heffingen vaak niet omdat ze lager zijn dan de heffingskorting; met de Belastingdienst als spekkoper. 

In het verkiezingsprogramma wil de partij die maatregel toepassen op inkomens tot €30.000, waardoor het aantal begunstigden fors zal toenemen. Dat kost de staatskas miljarden extra per jaar, of de ontvangen bedragen per persoon moeten naar beneden worden bijgesteld. Dat laatste zal de armoedeproblematiek verder vergroten. Een lose-lose-situatie.

De fout die gemaakt wordt is dezelfde als bij de energietoeslag: politici hechten erg aan generiek beleid, omdat partijen daar hun achterban beter mee kunnen bedienen. De voor de bestrijding van energiearmoede dure en ineffectieve €190 die ieder huishouden vorig jaar twee maanden kreeg overgemaakt, heeft de schatkist meer dan 3 miljard euro gekost; net zoveel als de overheid in tien maanden kwijt is aan huurtoeslag.

Armoedebestrijding vergt maatwerk: precieze voorwaarden zijn vereist om de mensen te bereiken die de ondersteuning nodig hebben en om verspilling van gemeenschapsgelden tegen te gaan. BBB wil een overheid die zich beperkt tot haar kerntaken. Dat valt niet te rijmen met het subsidiëren van de helft van Nederland (53% verdiende in 2021 minder dan €30.000). 

De financiële voorstellen schreeuwen om doorrekening ervan door het Centraal Planbureau, maar dat staat de plattelandspartij niet toe. Voor het maken van koopkrachtplaatjes heb je toch echt een spreadsheet nodig.

Het toeslagenvoorstel van BBB staat haaks op de beleden ideologie dat de overheid beter naar de burgers moet luisteren. Het aantal ontvangers van toeslagen dat de afschaffing ervan afwijst, zal niet onderdoen voor het percentage boeren dat niks van het stikstofbeleid moet hebben. Zoals Van der Plas naar laatstgenoemden kan luisteren, zou ze ook oor moeten hebben voor die eerste bevolkingsgroep. 

Haar suggestie om samen te gaan koken, als maatregel tegen armoede, doet denken aan het advies van Jetta Klijnsma aan minvermogenden om een moestuin te beginnen: het illustreert de afstand tussen politiek en samenleving. 

Uit onderzoek blijkt bovendien dat slechts 10% van de ontvangers van toeslagen ontevreden is over de dienstverlening van de Belastingdienst (Toeslagenmonitor kwartaal 4 2022). Dan geldt het adagium: If it ain’t broke, don’t fix it.

Gelukkig is het verkiezingsprogramma van BBB nog maar een concept: werk aan de winkel voor de leden ervan, om het sociale gezicht van de partij te redden.