Jaap van Duijn schrijft leuke columns in DFT, maar aan zijn verhaal over boeken moet nog wat toegevoegd worden.
Hij benadrukt terecht de verrijking die boeken voor lezers op kunnen leveren. En schetst welk enorme aantallen er al in omloop zijn. De informatie die ontbreekt is dat het aantal manuscripten daarvan nog eens een veelvoud bedraagt en dat het financiële plaatje anders is dan je zou denken.
Selectie
De uitgevers worden bedolven onder de inzendingen. Er zijn heel veel mensen aan het schrijven in Nederland. Al die teksten belanden op een grote stapel - de beruchte slush pile - en worden vervolgens aan een meedogenloze selectieprocedure onderworpen. De schrijver mag al blij zijn als een medewerker van de uitgeverij in de gauwigheid even drie bladzijden leest van de twee jaar noeste arbeid die er al gauw gaat zitten in een roman: de eerste, de laatste en eentje ergens in het midden.
Van Duijn schetst hoeveel boeken er wel niet verkocht worden waarbij maar een enkele een kassucces oplevert. Maar nog eens vijftig keer zoveel verschijnt niet eens in drukvorm. Het is niet denkbeeldig dat de summiere beoordeling van al die manuscripten tot gevolg heeft dat de beste boeken in Nederland de recensenten en de lezers nooit bereiken omdat ze de eerste schifting - die dus niet veel meer dan een paar minuten heeft geduurd - niet hebben overleefd. Veel kwaliteit gaat onnodig verloren door deze moderne boekverbranding.
De centen
Dan het economische verhaal. We kennen In Nederland de idiote vaste boekenprijs. Die zorgt ervoor dat boeken onnodig duur zijn. Daardoor verdient de handel eraan. Auteurs mogen meestal blij zijn als zij twee-drie euro overhouden aan een boek dat voor twintig euro in de winkel ligt. De rest is voor de uitgever en de boekhandel.
Je kunt dus beter zeggen dat je geen boeken hoeft te schríjven om er rijk mee te worden, de winkel krijgt zijn marge altijd wel binnen. Dat het toch slecht gaat met de boekhandel (er sluiten er steeds meer) komt door de online concurrentie. En die verdient heel veel aan boeken. De machtspositie van bol.com is zo groot, dat zij uitzonderlijke voorwaarden kunnen bedingen. Aan een boek dat door hen voor een redelijk prijs wordt verkocht en per exemplaar vele euro's winst oplevert, houdt de schrijver van die tekst slechts een paar dubbeltjes over.
Het kan beter
Het is dus niet de boekhandel waarmee we medelijden hoeven hebben, en zeker de online verkopers niet. Uitgever en boekhandel slagen er niet in schrijvers en lezers efficiënt en voordelig bij elkaar te brengen. En dat zijn toch de twee groepen wier belangen er het meest toe zouden moeten doen als het om geestelijk voedsel gaat. De lezers betalen veel te veel en ze krijgen veel minder boeken tot hun beschikking dan technisch mogelijk is.
In de toekomst zal het aantal verkrijgbare boeken aanzienlijk toenemen - een op de twaalf titels wordt nu al in eigen beheer uitgegeven - en de beoordeling en selectie ten behoeve van de lezers zal daardoor veel inhoudelijker en zorgvuldiger kunnen plaatsvinden. Dat gaat dan wel ten koste van reguliere uitgevers en machtige verkopers.
