Coen Verbraak excelleert weer met een interviewreeks. Zes weken lang worden we bijgepraat over de zieleroerselen binnen de krijgsmacht.
De mannelijke militairen lijken haast kopieën van elkaar. Dezelfde soort persoonlijkheid. Daar zijn ze ongetwijfeld op geselecteerd en getraind. Mannen die van aanpakken weten en weinig twijfel kennen. Doeners, geen denkers. De bedoeling van een soldaat is dat hij presteert. Een kritische blik wordt niet aangemoedigd.
Het vereist een buitengewoon betrouwbare politiek, die op die loyaliteit een beroep doet. Een militair heeft beroepshalve een tunnelvisie. De bedoeling van zijn functioneren is het klaren van een klus, waarbij hij niet te veel afgeleid moet worden door levensvragen die de negatieve kanten van oorlogvoeren al te zeer belichten.
Grenzen
Op 10 mei 1940 had iedereen wel terug willen schieten. Je rechtvaardigheidsgevoel komt in opstand. Het ligt al een stuk lastiger als je bommen op burgerdoelen gaat gooien. Honderdduizenden onschuldige vrouwen en kinderen zijn zo door de geallieerden om het leven gebracht. Dat valt moeilijk te rijmen met vrome bezweringen in onze cultuur over eerbied voor het leven.
Een normaal mens moet er niet tegen kunnen om met de beelden van de gevolgen van geweldshandelingen geconfronteerd te worden. Vroeg of laat gaat je ziel kapot. Oorlog is vreselijk en kan alleen gevoerd worden met het morele verstand op een laag pitje. Menige militair is na een traumatische diensttijd een leven lang geplaagd door nachtmerries over de gruwelen van het krijgsbedrijf. Zo is ook de politie grote bedragen kwijt aan de kosten van PTSS als gevolg van overbelasting van agenten.
Legitimiteit
Maar het kwaad is niet uit te roeien met liefde. En het lukt de mens altijd om een rechtvaardiging te bedenken voor geweld. Ook al is zo'n redenering zelden houdbaar voor iemand die waarheidslievend is.
Over de ethiek van geweld is het laatste woord nog niet gezegd. We moeten het zolang doen met de enige verwerping van pacifisme die standhoudt: het geweld van de tegenstander is nog erger dan dat van onze kant. En daarom kun je er maar beter voor zorgen dat je de mensen hebt waarmee je de vijand kunt verslaan.
