Zwartepieten

Kiezers zijn sinds de oorlog nog nooit zo rechts geweest als nu. Daar past geen kabinet met GroenLinks bij. Toch moet die mogelijkheid onderzocht worden, gaat verkenner Schippers concluderen.

De reden is dat partijen aan het zwartepieten zijn en VVD en CDA willen niet de schuld krijgen van het buiten de boot vallen van GroenLinks. Klaver moet zichzelf behendig buitenspel manoeuvreren. Hij zal 'onredelijke' eisen van de anderen presenteren, waar hij natuurlijk 'onmogelijk' aan kan voldoen, zonder zijn 'idealen' geweld aan te doen (het woord 'idealen' ontbreekt zelden in de soundbites van de GroenLinks-leider).

Duidelijkheid

Links en rechts kunnen niet samen in één kabinet, dat leidt tot narigheid. En dat is ook niet de bedoeling van een parlementaire democratie. Den Uyl en Wiegel zouden er niet over gepiekerd hebben; waarmee ze voor politieke duidelijkheid zorgden. Het is aan de kiezers om te bepalen welke richting het land op moet en die zijn daar momenteel erg helder over.

Uitersten

Complicerende factor is dat GroenLinks extreem links is. Gematigd links is grotendeels verdwenen in Nederland. Er gaapt nog steeds een kloof, links van het midden. Van het verlies van de PvdA heeft overig links maar een derde kunnen incasseren. Zonder het desastreuze resultaat voor de sociaaldemocraten zou GroenLinks nog steeds een klein partijtje zijn. Klaver heeft de verwachting niet waar kunnen maken dat GroenLinks voor een doorbraak zou zorgen. Twee derde van de oud-PvdA-kiezers is naar rechts vertrokken, een teken dat de immigratie- en integratieproblematiek hen meer bezighoudt dan de klimaatzorgen.

De politieke vleugels hebben aan kracht gewonnen. Zowel de PVV als GroenLinks en SP samen, hebben meer Kamerleden dan voor 15 maart. Maar de positie van het conservatieve centrum is onbedreigd, omdat ze er nog steeds in slagen 76 zetels bij elkaar te sprokkelen.

De partij en de gereformeerde boer

De bedoeling van het partijbestuur was geweest om even af te reageren, na de desastreus verlopen verkiezingen. Ze hadden er een bouwkeet voor uitgezocht in een gemeente in Overijssel. Met een paar kratten bier, in een donker weiland, ver van de bewoonde wereld. Zuipen en schreeuwen: de teleurstelling moest eruit.

Een enkeling ging na een paar pilsjes even een luchtje scheppen. Daarbij ging het mis. Een boer in de SGP-gemeente was in het nachtelijk uur op onderzoek uit gegaan, gealarmeerd door het primitieve lawaai vanaf een nabijgelegen perceel. Hij had geen kwaad in de zin gehad, maar voor de zekerheid wel zijn jachtgeweer meegenomen. De man stuitte op een brakende ex-Kamerkandidaat, die zo schrok van het plotselinge verschijnen van iemand met een vuurwapen, dat hij geen moment aarzelde en de aanval opende. Een toegesnelde vrouwelijke collega mengde zich in het gevecht en er klonk een schot.

Justitie opende daags erna een onderzoek. Er was een lijk gevonden en men had aanvankelijk geen idee van de toedracht. Een kerklid leek zelfmoord gepleegd te hebben, maar het was gissen naar het motief. Informatie van de buurman die de zuipkeet had verhuurd, bracht een onderzoek op gang naar de politieke partij. Ik werd om onduidelijke redenen onderworpen aan een verhoor door de jachthonden van het OM. Belust als ze waren op het vervolgen van een verdachte, werden de wildste scenario's beschreven die tot een moord geleid zouden kunnen hebben. Ik weigerde daarin mee te gaan en adviseerde hen bewijzen te gaan verzamelen in plaats van zich te verliezen in een tunnelvisie die tot een ontsporing van het onderzoek zou kunnen leiden.

Desondanks werd de vrouwelijke medewerker gearresteerd. Haar zaak eindigde in een celstraf van vier jaar, die in hoger beroep met een derde werd ingekort. Ik bezocht haar in de strafinrichting waarin ze opgesloten was. Ze kon zich niet herinneren een wapen in handen gehad te hebben, laat staan daarmee op iemand geschoten te hebben. Het was donker geweest op het terrein en ons Kamerlid in spe had zich belaagd gevoeld. Samen met hem was ze een dreigend uitziende figuur te lijf gegaan. Na een knal waren ze beiden gevlucht. De bouwkeet werd hals over kop verlaten en met twee auto's was men teruggekeerd naar de Randstad.

Het vermoeden leek gerechtvaardigd dat er sprake was van een justitiële dwaling. Het zou namelijk net zo goed een ongeluk geweest kunnen zijn, waarbij de boer zichzelf met een schot hagel van het leven had beroofd toen er tegen hem aangeduwd was.

Zo dacht de Hoge Raad er ook over en de zaak werd terugverwezen naar het gerechtshof in Den Bosch. Tussen de advocaat-generaal en de raadsman van de gedetineerde ontspon zich een boeiende discussie over de gang van zaken in het weiland en de interpretatie die het OM gaf aan de vastgestelde feiten:

'U mag toch niet zomaar iemand verdenken van de gruwelijkste feiten?' stelde de advocaat.
'Wij geloven niet in de zelfmoordhypothese,' wierp de aanklager tegen.
'U kunt toch niet volstaan met ongeloof als u iemand voor jaren achter de tralies doet belanden?'
'Wij zijn van mening dat het aanvullend onderzoek voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat mevrouw willens en wetens het leven van deze gereformeerde gezinsvader ruw beëindigd heeft.'
'En wat zou daarvoor in hemelsnaam haar motief geweest kunnen zijn?'
'Het is heel wel mogelijk dat mensen in een opwelling handelen, dat hoeft niet van tevoren gepland geweest te zijn.'
'Waarom zou ze het dan gedaan hebben?'
'Wij kunnen niet in het hoofd van mevrouw kijken.'
'Vraag het haar, ze zit hier.'
'De onderzoeksfase is afgesloten, het OM heeft haar conclusies getrokken: wij achten een gevangenisstraf op zijn plaats.'

Wat volgde op de slotdag van het proces was een briljant betoog van de verdediging waarin de bewijsvoering van het OM volledig onderuit werd gehaald. De schermutselingen hadden in het donker plaatsgevonden. Er waren geen getuigen geweest, noch waren er opnamen van gemaakt. Over motieven van betrokkenen konden de rechters slechts gissen, meende de advocaat. Het hof volgde hem in deze redenering en er volgde vrijspraak. Van de voormalige verdachte viel een last af, ik omhelsde haar. We dronken koffie in een hip barretje op de hoek van de straat, en vierden het einde van deze nachtmerrie.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Vrij naar een droom die volgde op de verkiezingsavond.

De kiezer zit zichzelf in de weg

Het verdrietige van de uitkomst van de Kamerverkiezingen is, dat de kiezers nog steeds weigeren zichzelf aan de macht te brengen. Ze blijven zich vastklampen aan partijen die niet gaan doen wat ze willen.

Als de kiezer zegt: ik wil de AOW op 65 hebben, dan stemt hij vervolgens niet op een partij die daarvoor staat. Als de kiezer minder immigratie wil, helpt hij partijen aan een meerderheid die economische vluchtelingen welkom zullen blijven heten. Als hij meer verzorgingshuizen wil hebben, maakt hij dat met zijn stem vervolgens niet mogelijk. De frustratie is opnieuw ingebouwd.

Directe democratie

Wat kiezers nodig hebben is een issue-georiënteerde democratie, maar die krijgen ze niet. In plaats daarvan is er enkel versplintering, die maximale ruimte biedt aan partijen om als kooplieden met elkaar te wheelen en te dealen.

Partijen zijn primair uitzendbureaus: het is de bedoeling om zoveel mogelijk functies in de wacht te slepen. Er zijn vele honderden te vergeven. Gemeenten waar de PVV de grootste is, zullen trouwens geen PVV-burgemeester benoemd krijgen. PVV-stemmers zijn wat dat betreft tweederangs kiezers. Wat je daar ook van mag vinden, de democratie werkt op dit punt in elk geval niet.

Ook Rutte III zal zichzelf na afloop weer een succes noemen, en de kiezers zullen opnieuw beheerst worden door onmachtsgevoelens. De uitslag is conservatief: middenpartijen zijn tegen veranderingen, hoe meer status quo hoe liever. De koers van Nederland kan op geen enkel zwaarwegend punt verlegd worden.

Niet links, niet rechts

Er is geen linkse besluitvorming mogelijk. Linksige partijen die delen in de macht, verkleuren zodra ze aan de knoppen zitten (PvdA, D66). Linkse partijen die trouwer zijn aan hun uitgangspunten, krijgen geen toegang tot de macht (GroenLinks, SP, PvdD).

Op rechts is Wilders in een fuik gezwommen waar hij niet meer uit kan komen. Hij is zo grondig buitenspel gezet door de andere partijen - nadat hij zijn hand had overspeeld - dat hij alleen maar zal blijven fungeren als een boze praatpaal met een invloed van nul, en is hij politiek irrelevant, nu de doorbraak is mislukt.

D66 is de meest linkse partij geworden die er toe doet. Dat zal zich uiten in milieu- en cultuurbeleid: windmolens, EU en politieke correctheid. Zij die de sociale zekerheid een warm hart toe dragen, hebben opnieuw reden om zich zorgen te maken. Pechtold weet niet wat armoede is, honderdduizenden huishoudens helaas wel.

Het machteloze GroenLinks viert een feestje in de grote steden, waar de rest van Nederland verder niets van zal merken: de meerderheid van de kiezers woont daar niet.

De PvdA is als een verdachte die van de rechter een straf van tien jaar cel heeft gekregen, maar toch zijn onschuld blijft volhouden. Daarmee ligt in de toekomst recidive op de loer, waardoor het vertrouwen van de samenleving niet hersteld kan worden.

De SP zal de linkse schreeuwer-aan-de-kant blijven, die niet bij machte is haar zelfgenoegzaamheid overboord te gooien, en daardoor gedoemd is in de marge te blijven opereren, in plaats van uit te groeien tot een volkspartij.

Patstelling

De onvrede zal opnieuw de kop opsteken, de kiezer komt er weer een paar jaar niet aan te pas en zijn mening doet er nauwelijks toe. We krijgen een kabinet tegen verandering en voor behoudzucht, omdat de kiezer zich vooral heeft laten leiden door angst en een gebrek aan zelfvertrouwen, waardoor hij niet geregeld heeft dat hij krijgt wat hij hebben wil. Wat weer zal resulteren in opiniepeilingen waaruit blijkt dat een meerderheid het met het kabinet oneens is op een bepaald onderwerp, waarna onze bestuurders die opvatting slechts voor kennisgeving aan zullen nemen.